Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA), İran’ın nükleer tesislerine yönelik saldırıların ardından, yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyumun nerede olduğuna ilişkin endişelerinin giderek arttığını açıkladı.
Uluslararası Atom Enerji Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Grossi, Çarşamba günü yayınladığı yeni bir raporda söz konusu materyale erişim talebinde bulundu.
Ajansın müfettişleri, haziran ayında İsrail ve ABD’nin gerçekleştirdiği saldırıların ardından İran’dan ayrılmış ve Tahran, Viyana’daki nükleer gözlemci kuruluşla işbirliğini askıya almıştı.
Uluslararası Atom Enerji Ajansı’ndan (UAEA) bir ekip ilk olarak Ağustos ayı sonunda İran’a döndü ancak sadece bir nükleer santrali incelemelerine izin verildi, ancak 400 kilogramdan fazla zenginleştirilmiş uranyuma izin verilmedi.
DPA’nın incelediği gizli rapora göre, müfettişler “ciddi endişe kaynağı” olduğunu söyledikleri yüksek oranda zenginleştirilmiş uranyum stoklarına odaklanıyor.
Grossi, nükleer silahı olmayan ve elinde nükleer silah bulunduran tek ülkenin İran olduğunu kaydetti.
UAEA daha önce bu uranyumun askeri amaçlarla kötüye kullanılmasının bir ay içinde tespit edilebilmesi hedefini koymuştu.
Ancak Grossi, raporunda son incelemenin üzerinden iki buçuk ay geçtiğini belirterek, incelemenin “gecikmiş” olduğunu söyledi.
Üst düzey bir diplomat, IAEA ile yapılan bir anlaşma uyarınca, İran’ın saldırı veya deprem gibi olayların ardından nükleer materyallerinin durumu hakkında özel bir rapor sunmak zorunda kalacağını ve bunun IAEA’nın denetimler gerçekleştirmesi için temel teşkil edeceğini söyledi.
Diplomat, nükleer ajans temsilcileri ile İran arasında önümüzdeki günlerde daha ileri görüşmelerin planlandığını söyledi.
Nükleer anlaşmadan çekilme talepleri
İran nükleer silah edinme iddialarını reddediyor. Ancak Çarşamba günü, Tahran’daki onlarca milletvekili, ülkenin nükleer cephaneliği olmayan ülkelerin nükleer silah edinmesini yasaklayan Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması’ndan hızla çekilmesi çağrısında bulundu.
Çağrı, uluslararası alanda sert yaptırımların yakın zamanda yeniden yürürlüğe girmesine yanıt olarak geldi.
Didban haber portalının Çarşamba günkü haberine göre, parlamento oturumunda altmış milletvekili uluslararası anlaşmadan çekilme çağrısında bulundu.
Milletvekillerinin çabalarında başarılı olup olmayacakları henüz belli değil. Güvenlik Konseyi ve İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney nihai kararı verecek.
Almanya, Fransa ve Birleşik Krallık (bu bağlamda E3 olarak anılıyor) yakın zamanda eski BM yaptırımlarının yeniden devreye alınması sürecini başlattı.
Bunun arka planında, ekim ortasında sona erecek olan 2015 Viyana nükleer anlaşmasındaki bir mekanizma yatıyor.
Geri alma mekanizması olarak adlandırılan bu mekanizma, E3’ü de kapsayan nükleer anlaşmanın taraflarının, İran’ın ihlalleri halinde yaptırımları yeniden uygulamaya koymalarına olanak tanıyor.
Nükleer anlaşmazlığın merkezinde, uluslararası toplumun İran’ın nükleer bomba üretmesi konusundaki endişesi yer alıyor. Tahran, nükleer programının sivil amaçlı olmadığı iddiasını defalarca reddetti.
Viyana Nükleer Anlaşması’nda İran, nükleer programını sınırlandırmayı taahhüt etmişti. Buna karşılık yaptırımlar kaldırılacaktı. Ancak ABD Başkanı Donald Trump, göreve geldiği ilk dönemde anlaşmayı tek taraflı olarak feshetti.
Zira anlaşma yıllardır hayata geçirilmiyor ve Tahran bu nedenle eski yaptırımların yeniden uygulanmasını gayrimeşru görüyor.
